Fransız kuvvetleri, ülkenin askeri hükümetiyle ilişkilerde bir kopuşun ardından Mali’den çekiliyor.

Dokuz yıl boyunca Fransa, binlerce kişiyi öldüren ve yüz binlercesini evlerinden tahliye eden isyancı savaşçılara karşı verdiği mücadelede Mali’nin en güçlü müttefikiydi.

Şimdi Fransız kuvvetleri, bu hafta Mali’nin Fransa ile yaptığı temel askeri anlaşmalardan vazgeçtiği ülkenin askeri hükümetiyle bir aradan sonra geri çekiliyor.

Fransa ile Mali arasındaki ilişkileri bu noktaya getiren nedir?

Fransa, 2013 yılında Sahel’deki askeri operasyonlarına başladı ve eski kolonisi Mali’ye kuzeydeki bir isyanı sona erdirmesine yardım etti. Ancak isyancılar, ülkenin istikrarsız merkezine saldırmak için yeniden bir araya gelerek, seçilen Cumhurbaşkanı İbrahim Bubacar Keita’nın durduramayacağı tam bir isyan başlattı.

Ağustos 2020’de Keita’ya karşı protestolar, hoşnutsuz Malili ordu albayları tarafından bir darbeyle sonuçlandı ve bunu Mayıs 2021’de ikinci bir askeri devralma izledi.

O andan itibaren, ordunun sivil yönetimin restorasyonu için erken bir tarih belirleme konusundaki isteksizliği ve Bamako’nun Fransa’nın bölgesel komşuları askeri yönetimlerine karşı sert bir çizgi benimsemeye teşvik ettiği yönündeki iddiaları nedeniyle Fransa ile ilişkiler istikrarlı bir şekilde düşüyordu.

Anlaşmazlık 2021’de Mali ordusunun Moskova ile daha yakın ilişkiler kurmasıyla hızlandı ve Fransa ve müttefiklerinin Kremlin yanlısı Wagner grubunun sözleşmeli paralı askerleri olarak kınadığı “askeri eğitmenleri” bünyesine kattı.

Bu yılın Ocak ayında, Fransa’nın Bamako büyükelçisi sınır dışı edildi ve ertesi ay Fransa, birliklerinin Mali’den ve Fransa liderliğindeki Takuba kuvvetlerinden çekildiğini duyurdu.

Mali anlaşmalardan vazgeçiyor

Son turda, Mali hükümeti Pazartesi günü resmen Mali’deki Fransa liderliğindeki ve Fransız liderliğindeki askeri faaliyetler için yasal temel sağlayan üç anlaşmadan resmen vazgeçti.

Mali, Fransa’yı tek taraflı hareket etmekle ve anlaşmaları değiştirme taleplerine karşı sağır olmakla suçladı, bunun sonucunda Fransa’nın ulusal egemenliğinin “açık bir ihlali” olduğunu söylüyor.

Mali şimdi, Fransız uçaklarının önceki haftalarda Mali hava sahasını yaklaşık 50 kez ihlal ettiğini ve ilan ettiği devasa bir hava yasak bölgesini görmezden geldiğini söylüyor.

Fransa yalanladı.

Ayrıca durumu alevlendiren başka bir bölüm daha oldu.

Geçen ay, Fransız ordusu, Fransız ordusunun tesisi Mali’ye iade etmesinden bir gün sonra, Rus paralı askerlerinin bir Gossi üssünün yakınında cesetleri gömdüğünü gösteren insansız bir hava aracının videosunu paylaştı. Fransa, birliklerin amacının, Fransız birliklerini savaş suçlarında yürümekle yanlış bir şekilde suçlamak olduğunu söyledi.

Mali, Fransız ordusunu “casusluk” ve “yıkıcılık” ile suçlayarak öfkeyle tepki gösterdi.

Sonuçları nelerdir?

Fransa’nın Mali’de 2400 askeri ve birkaç üssü var ve bu operasyonu güvenli bir şekilde yürütmek aylar süren tehlikeli bir görev.

Salı günü, Mali Dışişleri Bakanı Abdoulaye Diop, “Fransa’nın Mali topraklarında faaliyet göstermesi için artık yasal bir temel olmadığını” söylediğinde siyasi sıcaklık daha da yükseldi.

Fransa’nın ülkeden çekilmesi için çalışmaya devam edebileceğini, ancak “egemen bir devletin topraklarında gerçekleşen her şeyin mevcut devletle tartışılması ve kabul edilmesi gerektiğini” söyledi.

Afrika Güvenlik Sektörü Ağı (NSS) düşünce kuruluşu başkanı Niagale Bagayoko, artan şüphe veya yanlış anlama tehlikesinden korkanlar arasında yer alıyor: Fransız ve Mali güçlerinin karşı karşıya kalacağı bir “hata” riski.

Bir başka gizem de, 14.000 asker ve polisiyle dünyanın en büyük BM operasyonlarından biri olan Mali’deki BM barış gücü üzerindeki etkisidir. BM’nin MINUSMA yetkisi, Fransız kuvvetlerine “yakın ve ciddi bir tehdit altındayken” misyonu destekleme yetkisi veriyor.

MINUSMA sözcüsü Olivier Salgado AFP’ye verdiği demeçte, Fransız kuvvetlerini yöneten anlaşmaların artık geçerli olmaması nedeniyle bu desteğin sona ermesi halinde, “bunun elbette sonuçları olacaktır” dedi ve görevin uyarlanabileceğini de sözlerine ekledi.